Informacje ogólne
Wszystkie dzieci uczęszczające do naszego przedszkola objęte są opieką logopedy. We wrześniu prowadzone są badania przesiewowe, które kwalifikują do dalszej diagnozy oraz terapii logopedycznej. W zależności od potrzeb obejmuje ona:
- diagnozę poprawności funkcji związanych z jedzeniem, fonacją (tworzeniem dźwięku), koordynacją oddychania i wytwarzania dźwięków;
- ocenę sposobu oddychania, ruchomości i napięcia warg oraz języka;
- regulację nieprawidłowego napięcia mięśni zaangażowanych w proces mowy;
- masaż logopedyczny twarzy i jamy ustnej;
- stymulację słuchowa;
- programowanie języka;
- symultaniczno-Sekwencyjną Naukę Czytania;
- stymulację lewej półkuli mózgu;
- stymulację pamięci symultanicznej i sekwencyjnej;
- ćwiczenia kategoryzacji;
- kształtowanie myślenia przyczynowo-skutkowego;
- terapię funkcji wzrokowych;
- stymulację funkcji motorycznych;
- logoterapię.
ZAJĘCIA LOGOPEDYCZNE SĄ BEZPŁATNE I NIE WYNIKAJĄ ONE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ.
Charakterystyka mowy przedszkolaków
TRZYLATEK
Potrafi porozumieć się z otoczeniem, mowa jego jest już w pewnym stopniu ukształtowana, nie jest jednak pozbawiona błędów i jej rozwój w dalszym ciągu się odbywa. Zaczyna odróżniać dźwięki s, z, c, dz od ich miękkich odpowiedników ś, ź, ć, dź, ale ma jeszcze prawo mówić siala czy ziamek. Powinno wymawiać wszystkie samogłoski za wyjątkiem nosowych. Czasami zamienia jeszcze y na i czy e na a. Powinny występować również spółgłoski twarde i zmiękczone: m, mi, b, bi, p, pi, f, fi, w, wi, ś, ć, ź, dź, ń, k, g, ki, gi, ch, t, d, n, l, li, j, ł. Dziecko 3-letnie, u którego mowa rozwija się prawidłowo nie musi więc mówić głosek s,z,c,dz; sz, rz/ż, cz, dż oraz r. Nie musi również wymawiać samogłosek nosowych ą i ę. U trzylatka obserwujemy stały wzrost słownictwa oraz sprawności komunikacyjnej i społecznej. Dziecko buduje wszystkie typy zdań złożonych podrzędnie i współrzędnie. Potrafi wyrażać słowami swoje potrzeby, zapytać o coś, co go zainteresuje oraz odpowiedzieć na pytanie.
CZTEROLATEK
Wymawia prawidłowo wszystkie dźwięki mowy za wyjątkiem r. Głoski sz, ż, cz, dż mogą być jeszcze zamieniane na s, z, c, dz. Buduje zdania rozwinięte i złożone. Często używa wyrazów nazywających cechy. Wzrasta liczba pytań, pojawia się pytanie dlaczego? Relacje przestrzenne nazywa wyrażeniami przyimkowymi.
PIĘCIOLATEK
Głoski sz, ż, cz, dż zaczynają się utrwalać, choć w mowie spontanicznej zdarza się, że są wymawiane jak s,z,c,dz. Jedynym brakującym dźwiękiem może być jeszcze głoska r, która powinna się pojawić w piątym roku życia. Wzrasta zdolność narracji oraz kompetencji komunikacyjnej.
SZEŚCIOLATEK
Mowa dziecka powinna już być opanowana pod względem dźwiękowym. Swobodnie operuje elementami słownikowymi i gramatycznymi systemu językowego.
NIESKORYGOWANE PRZED PODJĘCIEM NAUKI SZKOLNEJ WADY WYMOWY I ZABURZENIA MOWY MOGĄ SPOWODOWAĆ, ŻE DZIECI BĘDĄ PISAĆ Z BŁĘDAMI, SŁABO CZYTAĆ, MIEĆ ZAHAMOWANIA W SWOBODNYM WYPOWIADANIU SIĘ.
Najczęściej spotykane problemy z mową u przedszkolaków:
SEPLENIENIE MIĘDZYZĘBOWE– język jest spłaszczony i wysuwa się między zęby, a powietrze rozprasza się po całej powierzchni, najczęściej ma to miejsce podczas artykulacji głosek s,z,c,dz,t,d,n,l.
SEPLENIENIE BOCZNE – przy artykulacji bocznej dziecko nie emituje powietrza w linii prostej, lecz z jednej strony luz z obu stron. Czasami cała żuchwa dolna szczęka jest przesunięta w jedną lub w drugą stronę. Seplenienie boczne charakteryzuje się nieprzyjemnym brzmieniem, podobnym do bezdźwięcznego (trochę jak szept).
PRZYCZYNY:
- obniżone napięcie mięśniowe,
- zbyt długie (powyżej 18 mcy) karmienie butelką, piersią oraz używanie smoczków, kubków niekapków; wady zgryzu,
- ustny tor oddechowy; przerośnięte migdały (gardłowy i podniebienne),
- problemy ze słuchem,
- nieprawidłowy wzorzec wymowy (sepleniący rodzic/opiekun).
OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY występuje już wtedy, gdy 12 miesięczne dziecko nie wypowiada pierwszych słów, a 2-latek nie podejmuje prób posługiwania się zdaniami.
PRZYCZYNY:
- nadmiar bodźców hamujących rozwój lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za uczenie się języka mówionego i pisanego- telewizor, komputer, telefon komórkowy, interaktywne zabawki;
- brak bodźców do mówienia- lekceważenie wypowiedzi dziecka itp.
- autyzm;
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego;
- uszkodzenia narządu słuchu i wzroku;
- zmiany anatomiczne i nieprawidłowe funkcjonowanie aparatu artykulacyjnego;
- opóźniony rozwój emocjonalny i psychomotoryczny dziecka;
- i inne.
PROBLEMY Z GŁOSKAMI K,G – ich brzmienie jest zniekształcone, są zamieniane na t i d lub pomijane.
PRZYCZYNY:
- niska sprawność ruchowa języka, a w szczególności jego tylnej części.
MOWA BEZDŹWIĘCZNA, czyli potaj mi pułkę s masłem – zaburzenia w realizacji dźwięczności, które polegają na nie wymawianiu głosek dźwięcznych (wyjątek stanowią: r, l, m, n, li, j, m, ń), a także na zastępowaniu ich odpowiednimi głoskami bezdźwięcznymi lub myleniu obu szeregów.
PRZYCZYNY:
- obniżone napięcie mięśniowe aparatu artykulacyjnego;
- niedosłuch;
- niedokształcenie słuchu fonematycznego (czyli tego odpowiedzialnego za prawidłowe słyszenie dźwięków mowy);
- zakłócenie pracy mięśni krtani, dzięki którym prawidłowo pracujące wiązadła głosowe;
PROBLEMY Z GŁOSKĄ L – deformacja głoski l (l międzyzębowe; l bez zwarcia czubka języka z wałkiem dziąsłowym górnym; l bez prawidłowej pionizacji języka) lub zamiana głoski l na inną wypowiadaną prawidłowo: najczęściej j.
Przykład: lalka – jajka.
PRZYCZYNY:
- niska sprawność języka;
- obniżone napięcie mięśniowe.
WADLIWA WYMOWA GŁOSKI R – głoska jest opuszczana, zamieniana, zastępowana innym dźwiękiem lub zniekształcana.
PRZYCZYNY:
- niedostateczna sprawność ruchowa języka, szczególnie jego czubka;
- nieprawidłowa budowa anatomiczna języka (zbyt duży, nieprawidłowe napięcie mięśniowe, krótkie wędzidełko podjęzykowe);
- obniżony poziom słuchu,
- opóźniony rozwój ruchowy i umysłowy;
- nieprawidłowy wzór wymowy osób z otoczenia dziecka.